Friday, February 23, 2007

Osmund 'Ole' Johnson, vroeër Osmund Jansen Tvedt, Burgeroorlogsousoldaat

Hy was op 23 Februarie 1827 gebore in Tvedt, Årdal, Rogaland, Koninkryk Noorweë, en het op 1 Desember 1906 heengegaan in Fillmore County, Minnesota. Hy was my groot-groot-grootoom.

Hy't by die Union Army vir drie jaar ingeskryf as gewone soldaat in Company K van die 15th Regiment van die Wisconsin Infantry Volunteers, die sogenaamde "Scandinavian Regiment", omdat dit grootendeels Noorweërs en Swede was, op 11 Februarie 1862. Destyds het hy geboer op 'n plaas in Fillmore County, in die op- en afdraande van die suid-oostelike hoek van Minnesota, die sogenaamde "driftless area" wat ek al vroeër genoem het. Hy was 34 jaar oud en getroud.

Weerman Johnson was op 31 Desember 1862 deur die Confederates gevang by die koue, lang, bloedige slag van Murfreesboro, Tennessee. Hy was toe tronk toe in Richmond, Virginia, maar was pas later vrygelaat in 'n gevangeniswisseling. Nadat hy gered was, het hy hom weer by die 15th aangesluit.

By die tweede-bloedigste slag van die die oorlog - Chickamauga, Georgia - was hy weer deur die vyand gevang. Dit was die middag van 19 September 1863, en die 15th was besig om ter midde van 'n woud naby Viniard Farms te skop, skiet en sneuwel. Toe daag die Federals op en begin aan hulle eie, die nimlike 15th, los te trek. Die 15th se Lieutenant Colonel Ole C. Johnson (sover ek weet, nie verwant nie) het sy manne beveel om hul te verstrooi sodat hul nie deur die "vriendelike vuur" sou omkom nie. Weerman Johnson was glo aan die kop getref, waar hy dan in gevangenskap deur die Confederates weggeneem is.

Daar's maar 'n ander versie in Ager's 1916 geskiedenis van die 15th Wisconsin:
"Osmund was taken prisoner at Chickamauga. The regiment came under double attack, because an advancing Northern division, not knowing that the Fifteenth Wisconsin Regiment stood in the line of fire, began to fire upon it in the belief that they were enemy troops; and the regiment was shattered. So Osmund went in the wrong direction and came to a breastwork, which he could not cross. He ran along side of it for a while. When the Southern troops came to it he threw himself down on the ground and pretended that he was dead, having daubed himself in the face with blood. In the meantime it was clear that he was only pretending to be dead, and they took him prisoner."

Na 'n paar weke, het die Confederate regering die Federal regering laat weet Weerman Johnson was nou die South se oorlogsgevangene. Op 12 Desember 1863 was hy toe per trein na Danville, Virginia gestuur. In Februarie 1864 was hy oorgeplaas na die infame Andersonville Prison Camp, wat, as jy ooit prentjies daarvan gesien het, had sy weerga in Pole in die jare 1940-1945, of in Suid-Afrika in 1899-1902. Daar was dikwels niks kos nie, en indien wel, was dit vleis met wurms in. Hy moes sy hoedjie gebruik as sopkommetjie, en toe dit vol gate was, moes hy sy skoen gebruik. Dit was 'n ellende. Maar op een of ander wyse het hy oorleef.


Toe hy op 29 April 1865 aan die Federals oorhandig was, was hy in 'n uiters treurige toestand, sy liggaam deur skeurbuik te gronde gerig. Maar al was hy vrygelaat, moes hy nog 'n rukkie afwag totdat hy tuis mog kom. Hy moes eers deur St. Louis, dan Madison, Wisconsin gaan, en uiteindelik het hy weer by sy vrou opgepitsj, waar hy tot sy verbasing ontdek het, sy vrou dag hy was dood en was van plan om weer te trou. Dit moes 'n rowwe rukkie gewees het.

Ons vergeet soms hoe anders mense destyds gedink het, en dit laat jou nogals skrik as jy dink aan die moontlikheid om te gaan veg, dat talle, talle mans alles agtergelaat het om by die twee weermagte aan te sluit. Osmund was een van daardie manne, want jy moet mos jou koerasie en geloof in Amerika bewys deur te gaan sneuwel. Haikôna!

Maar destyds was dit anders. Die idee van die kryger, teenoorgesteld van die soldaat, die man wat gedwing is om vir sy regering te veg, was 'n sterk dryfkrag vir baie mans in die middel neëntiende eeu. Dit was 'n direkte voortsetting vanuit die Middeleeue, toe jy sosiaal hoër kon gaan net deur oorlog of die kerk. Ek meen dat hierdie krygermentaliteit geduur het tot die einde van die Tweede Wêreldoorlog. Ek weet gladnie wat hierdie mans wat na Irak gaan, dink nie. Dalk soek hulle net spanning.

No comments: